پرولاکتین هورمونی می باشد که در بخش جلوی غده هیپوفیز تولید شده و نقش مهمی در باروری زنان و مردان دارد. عدم تعادل هورمون پرولاکتین در بدن زنان می تواند نقش بسزایی در نازایی بانوان داشته باشد. با تولید مقادیر غیر طبیعی از این هورمون چه به مقدار کم چه به مقدار زیاد مشکلات مختلفی در بدن ایجاد می شود. هم زنان و هم مردان دارای این هورمون هستند اما میزان طبیعی آن در بدن زنان از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. بنابراین در آزمایشات قبل از بارداری لازم است میزان این هورمون بررسی شود تا در صورت عدم طبیعی بودن آن داروها و درمان های لازم صورت گیرد. اگر شما هم به دلیل پرولاکتین بالا دچار ناباروری شده اید لازم است تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. چرا که ما در این مقاله قصد داریم به بررسی ناباروری در اثر پرولاکتین بالا بپردازیم.
پرولاکتین چیست ؟
همانگونه که در بخش فوق به آن اشاره شد پرولاکتین هورمون مولد شیر بوده که از بخش جلوی غده هیپوفیز ترشح می شود. پرولاکتین روی قسمت های مختلفی از بدن همچون سینه بانوان ، سول های لنفاوی ، غدد جنسی مانند تخمدان ها و بیضه ها و به طور موثری روی کبد تاثیر می گذارد. هورمون پرولاکتین در بخش های مختلف بدن مانند پوست ، مغز ، رحم ، پروستات و سلول های ایمنی تولید می شود. ترشح پرولاکتین با عوامل مختلفی مانند استرس ، تحریک پستان ها ، خواب و ضربه به سینه ها می تواند دچار اختلال شود.
توجه شود تومورهایی خوش خیم به نام آدنوم در غده هیپوفیز می تواند تولید پرولاکتین را تحت تاثیر قرار داده و سبب هایپروپرولاکتینمی شود.
علائم پرولاکتین بالا
در بخش پیشین دانستیم که این هورمون بسیار حساس بوده و میزان ترشح طبیعی آن اهمیت بسیار بالایی در بدن دارد. برخی از علائم پرولاکتین بالا به شرح زیر می باشند:
- سردرد های بدون علت
- مشکلات دید و بینایی
- ترشح شیر از سینه در دورانی غیر از شیردهی
- رابطه های جنسی دردناک
- جوش و آکنه
- رشد موهای زائد به خصوص در اطراف سینه ها
- کاهش میل جنسی در آقایان و بانوان
- کاهش تراکم استخوان ها
- مشکلات ناباروری و نازایی
- حالت تهوع و استفراغ
- مشکلات قاعدگی مانند قطع پریود و آمنوره ( قطع ناگهانی قاعدگی )
علت افزایش هورمون پرولاکتین
افزایش هورمون پرولاکتین تحت تاثیر موارد بسیاری می باشد و این عارضه در خانم ها بسیار شایع است. یکی از دلایل رایج در افزایش هورمون پرولاکتین وجود یک توده اضافی یا تومور در غده هیپوفیز می باشد. این تومورها می توانند نوعی بافت اضافی خوش خیم در اطراف غده هیپوفیز تشکیل دهند و عملکرد غده هیپوفیز را تحت تاثیر قرار دهند. توده های اطراف غده هیپوفیز که ترشح پرولاکتین را با اختلال مواجه می کنند با نام پرولاکتینوما شناخته می شوند. این تومورها با علائمی نظیر سردردهای بی دلیل و اختلالات بینایی همراه می باشند.
در کنار موارد فوق مصرف برخی داروها می توانند سبب افزایش هورمون پرولاکتین شوند که این داروها به شرح زیر می باشند:
- داروهای ضدافسردگی مانند تریسایکل
- داروهای درمان روان پریشی مانند هالوپریدول
- داروهای درمان زخم مانند آنتگونیست ها
- استروژن ها برای کاهش علائم یائسگی
- داروهای درمان فشار خون بالا مانند وراپامیل و متیل دوپا
- داروهای درمان سوزش معده مانند متوکلوپیرامید و سایمتیدین
- داروهای مشتقات اوپیوم جهت درمان درد
در بخش فوق به بررسی داروهایی که سبب افزایش پرولاکتین خون می شوند پرداختیم اما باید دانست که برخی بیماری ها و اختلالات نیز سبب افزایش پرولاکتین می شوند و به شرح زیر می باشند:
- بیماری ها کبد و کلیه
- آسیب های دیواره قفسه سینه
- بیماری هایی مانند زونا که با آسیب به اعصاب حسی همراه هستند.
- تومورهای خوش خیم و غیر سرطانی
- پرتودرمانی در بیماران مبتلا به سرطان
- کم کاری تیروئید
- مصرف داروهای گیاهی حاوی رازیانه ، شنبلیله و شبدر قرمز
هورمون پرولاکتین و تاثیر آن بر تخمک گذاری
ترشح هورمون پرولاکتین نقش بسزایی در نحوه تخمک گذاری بانوان دارد و در روند تخمک گذاری و عادات ماهیانه تاثیر می گذارد. می دانیم که پس از هر بار تخمک گذاری توده سلولی از باقی مانده فولیکول های پاره شده در تخمدان شکل می گیرد که با نام جسم زرد می شناسیم.
ترشح هورمون پرولاکتین سبب افزایش گیرنده های هورمون LH بر روی جسم زرد می شود. بنابراین استروژن و پروژسترون بیشتری تولید شده و رحم برای بارداری آماده می شود. اما در حالیکه بارداری رخ ندهد ترشح LH, FSH متوقف شده و خونریزی ماهیانه با دفع جسم زرد اتفاق می افتد.
نتیجه می گیریم پرولاکتین سبب مهار ترشح گنادوتروپین ها و توقف روند بالارفتن LH در وسط سیکل قاعدگی می شود در نتیجه کاهش یا عدم تخمک گذاری را به همراه دارد. این کاهش هورمون ها می تواند سبب ناباروری در اثر پرولاکتین بالا شود.
ناباروری دراثر پرولاکتین بالا
با مطالعه بخش های فوق دریافتیم که هورمون پرولاکتین نقش بسزایی در روند تخمک گذاری و قاعدگی دارد. در مواردی که این هورمون کمتر از حد طبیعی ترشح شود می تواند نشان دهنده عملکرد ناقص در غده هیپوفیز باشد اما اغلب سبب ناباروری نمی شود و نیاز به درمان خاصی ندارد.
اما افزایش هورمون پرولاکتین با تغییراتی که در بدن ایجاد می کند می تواند زمینه ساز اختلالات قاعدگی و نازایی شود. ناباروری در اثر پرولاکتین بالا امری شایع بوده و با پیگیری ها و مراجعه به بهترین متخصص زنان در تهران می تواند به سطح طبیعی خود برسد.
پرسش های متداول
کلام آخر
پرولاکتین بالا در موارد بسیار حاد (در آزمایشات بالای1000) با انجام تصویربرداری ها و تجویز داروها قابل کنترل و درمان می باشد. از طرفی بالا بودن پرولاکتین می تواند سبب برهم خوردن تعادل هورمون ها در بدن شود پس اگر قصد بارداری دارید و با افزایش پرولاکتین در بدنتان مواجه شده اید به پزشک مراجعه کرده و درمان های لازم را دریافت کنید هم چنین رعایت سبک زندگی سالم شامل ورزش، کاهش مصرف کربوهیدارت ها و قندهای مصنوعی نقش بسزایی در کنترل این هورمون و باروری دارد.
