موقعیت جفت در بارداری

موقعیت جفت در بارداری به چه صورت است؟ جفت رابط بین مادر و جنین است و در واقع ارتباط خونی بین مادر و جنین از طریق جفت برقرار می شود، حتی از طریق جفت اکسیژن و مواد لازم را دریافت می کند، در واقع جفت نقش روده را برای جنین بازی می کند و ادامه ی حیات جنین به آن وابسته است. جفت می تواند در موقعیت های مختلفی قرار بگیرد و شرایط خاصی را برای مادران باردار ایجاد نماید .

جفت چیست و چه وظیفه ای دارد؟

جفت عضوی پیچیده است که از تخمک لقاح یافته به وجود می‌آید، پس از لقاح، جفت به دیواره‌ی رحم متصل می‌شود و از طریق بند ناف به جنین اتصال می‌یابد، اکسیژن و مواد مغذی را به جنین می‌رساند و مواد زائد مانند دی اکسید کربن را از خون کودک خارج می‌نماید.

رشد جنین به موقعیت و کیفیت جفت بستگی دارد و در واقع مهمترین نقش را در سلامت باروری ایفا می‌نماید. 10 هفته پس از لقاح، جفت به طور کامل تشکیل می‌شود و تقریباُ 20 سانتی متر قطر و 2.5 سانتی متر ضخامت دارد. وزن جفت در این دوره حدود یک ششم وزن جنین می‌باشد.

به یاد داشته باشید که برخی از داروها با مصرف مادر باردار از طریق جفت به جنین منتقل می شود به همین منظور نیز پزشک مصرف هیچگونه دارویی را در دوران بارداری توصیه نمی کند.

انواع موقعیت قرارگیری جفت در بارداری

موقعیت قرار گرفتن جفت در هفته‌ی دوازدهم تا بیستم از طریق انجام سونوگرافی تعیین می‌شود. در اغلب موارد جفت در قسمت بالای رحم قرار می‌گیرد اما در برخی موارد نیز ممکن است در موقعیت‌های دیگری قرار داشته باشد، این موقعیت‌ها عبارتند از:

• جفت خلفی (placenta Posterior) :زمانی که جفت در دیواره پشتی رحم قرار بگیرد.

• جفت قدامی (placenta Anterior) : در جفت قدامی ، جفت در قسمت جلوی رحم قرار گرفته است.

• جفت فوندال (placenta Fondal): در چنین شرایطی جفت در بالاترین قسمت رحم لانه گزینی می کند و در بالای رحم قرار دارد.

• جفت جانبی (placenta Lateral): در این وضعیت جفت در قسمت چپ یا راست رحم قرار گرفته است.

• جفت پایین (placenta Low lying) : به این جفت که جفت سرراهی نیز گفته می شود. جفت در پایین ترین قسمت دهانه رحم که می‌تواند دهانه‌ی رحم را نیز بپوشاند.

دلیل اهمیت موقعیت جفت در طی دوران بارداری چیست؟

با توجه به اینکه جریان خون در تمام قسمت‌های رحم به یک میزان نمی‌باشد، بنابراین وقتی جفت در قسمت‌های مختلف رحم قرار بگیرد. میزان جریان خونی که دریافت می‌نماید متفاوت می‌باشد.

مکان‌هایی که برای قرار گرفتن جفت طبیعی در نظر گرفته می‌شود قسمت بالایی، پشتی، قدامی و جانبی می‌باشد. زمانی که جفت در این قسمت‌ها قرار بگیرد احتمال ایجاد عوارضی مانند خونریزی کاهش می‌یابد اما در صورتی که جفت در قسمت انتهایی رحم قرار داشته باشد می‌تواند موجب ایجاد عوارضی در طی دوران بارداری شود. جفتی که در انتهای دهانه‌ی رحم قرار می‌گیرد و منجر به پوشاندن دهانه رحم می‌شود تحت عنوان جفت سر راهی نیز شناخته می‌شود.

در ادامه توضیحاتی در مورد موقعیت قرار گرفتن جفت در قسمت‌های مختلف رحم را ارئه می‌نمائیم.

جفت در بالای رحم

همان طور که پیشتر اشاره کردیم در اغلب موارد جفت‌ها در این وضعیت قرار دارند. بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است بین پاره شدن کیسه‌ی آب پیش از هفته‌ی سی و هفتم بارداری و قرار گرفتن جفت در این موقعیت ارتباط وجود دارد.

جفت قدامی

جفت قدامی به جفتی گفته می‌شود که در قسمت جلوی رحم قرار دارد. قرار گرفتن جفت در این موقعیت تاثیر منفی در دوران بارداری و یا در زمان تولد ندارد، اما ممکن است شرایط زیر را ایجاد نماید:

• کمتر می‌توانید حرکات جنین خود را حس کنید: به دلیل اینکه جفت در قسمت جلوی شکم شما قرار گرفته است شما به سختی می‌توانید حرکات جنین را حس نمائید و معمولاُ فقط در ماه‌های آخر بارداری قادر به تشخیص حرکات جنین خواهید بود.
• احتمال قرار گرفتن ستون فقرات نوزاد به سمت ستون فقرات شما افزایش می‌یابد، این شرایط می‌تواند موجب طولانی شدن زمان زایمان و یا افزایش میزان درد در هنگام زایمان طبیعی شود و در برخی موارد احتیاج به زایمان سزارین می‌باشد. (در اکثر موارد زمانی که موعد زایمان فرا برسد جنین با چرخش خود در موقعیت مناسب قرار می‌گیرد)
• انجام برخی آزمایش‌ها مانند آمنتیوسنتز زمانی که جفت در این موقعیت قرار دارد سخت تر می‌شود.

جفت پشتی

قرار گرفتن جفت در قسمت پشت رحم باعث می‌شود، که شما خیلی زود حرکات جنین را حس کنید و جنین در بهترین وضعیت تولد قرار می‌گیرد. در برخی موارد جریان خون در قسمت پشت رحم کمتر می‌باشد و همین مورد منجر به افزایش احتمال زایمان زودرس می‌شود.

جفت جانبی

زمانی که جفت در قسمت چپ یا راست رحم قرار بگیرد فقط از یکی از ر‌گ‌های رحم و یا تخمدان می‌تواند خون دریافت نماید و سهم کمتری از رگ‌هایی که در سمت دیگر رحم قرار دارند دریافت خواهد کرد و این شرایط می‌تواند منجر به افزایش پره اکلامپسی شود. قرار گرفتن جفت در این موقعیت تاثیری بر روند زایمان ندارد. اما بر اساس تحقیقات زمانی که جفت در موقعیت جانبی دیواره‌ی رحم قرار می‌گیرد احتمال بریچ شدن جنین و سخت شدن مراحل زایمان افزایش می‌یابد.

جفت سر راهی

از هر 200 بارداری در 1 مورد احتمال دارد که جفت در پایین‌ترین قسمت رحم قرار بگیرد. جفت سرراهی معمولاُ با خونریزی‌هایی که اوایل بارداری رخ می‌دهد و یا با سونوگرافی مشخص می‌شود.

دلایلی که می تواند منجر به افزایش احتمال جفت سرراهی شود عبارتند از:

• بارداری‌های بیش از یک جنین (دوفلو، سه قلو و …)
• بالا بودن سن مادر بیش از 35 سال
• جفت سر راهی در زایمان قبلی
• زایمان به روش سزارین در بارداری قبلی
• سیگار کشیدن در دوره‌ی بارداری

زمانی که جفت دهانه‌ی رحم را به طور کامل بپوشاند زایمان به روش واژینال بسیار خطرناک می‌باشد و لازم است زایمان سزارین انجام شود.

در صورتی که جفت سرراهی داشته باشید در هفته‌ی سی و دوم بارداری و با انجام سونوگرافی، پزشک میزان خطر زایمان طبیعی را برای شما مشخص می‌نماید و اگر نیاز به زایمان سزارین باشد جهت انجام آن برنامه‌ریزی می‌شود.

افرادی که جفت سر راهی دارند از هفته‌ی سی و چهارم بارداری باید در منزل استراحت نمایند و در صورت بروز هرگونه خونریزی سریعاُ به بیمارستان مراجعه نمایند.

چگونه موقعیت جفت در بارداری مشخص می شود؟

برای پی بردن به موقعیت قرارگیری جفت در ابتدا باید سونوگرافی انجام شود و پس از بررسی نتیجه سونوگرافی، پزشک متخصص زنان و زایمان شما را از اینکه جفت در چه موقعیتی قرار گرفته و آیا این موقعیت، مناسب است یا خیر، با خبر می سازد.

بررسی جفت، یکی از با اهمیت ترین بخش های مطالعه نتیجه سونوگرافی رحم زنان باردار است. چرا که رشد خوب و مناسب جنین به شدت به وضعیت جفت بستگی دارد. بسیاری از عوارض دوران بارداری خصوصا در سه ماه دوم و سه ماه سوم، به مشکلات مربوط به موقعیت قرارگیری جفت در رحم بستگی دارد.

در واقع سلامت و مناسب بودن محل قرارگیری جفت در رحم، یکی از عوامل به شدت موثر در تضمین سلامتی در دوران بارداری است.

جفت خطرناک در بارداری چیست؟

اگر جفت در وضعیت های قدامی، فوندال، خلفی قرار گرفته باشد طبیعی است و جایی برای نگرانی وجود ندارد. ولی در صورتی که جفت در نواحی زیرین رحم، رشد کند می تواند نگران کننده باشد. این وضعیت در اصطلاح پزشکی جفت سرراهی نامیده می شود. جفت سررراهی می تواند دهانه رحم را مسدود کند و امکان زایمان طبیعی را سلب کند.

در صورت سرراهی بودن جفت باید به صورت متناوب سونوگرافی انجام پذیرد تا در صورت خطرناک شدن موقعیت، متخصص زنان در تهران از آن باخبر شده و اقدامات لازم را به عمل آورد.

آیا جفت می تواند در رحم جابجا شود؟

در مراحل ابتدایی بارداری، جفت، سطح بزرگی از رحم را به خود اختصاص می دهد، ولی با گذشت زمان و بیشتر شدن سن بارداری، موقعیت جفت در رحم تغییر خواهد کرد و به بخش های بالاتر انتقال پیدا خواهد کرد. این پدیده در اصطلاح پزشکی مهاجرت جفت نامیده می شود. برای جفت های سرراهی امکان مهاجرت جفت وجود ندارد.