در این مقاله سرطان رحم و انواع آن را بازگو خواهیم کرد. رحم عضوی تو خالی است که در قسمت پایین شکم در بین مثانه و رکتوم قرار دارد. دیواره های رحم متشکل از دو لایه بافتی بنام لایه داخلی و لایه خارجی است. دو لوله ی ظریف و قابل انعطاف در دو گوشه ی بالایی رحم وجود دارد که به طرف دیواره جانبی لگن کشیده می شود. وظیفه ی این لوله ها هدایت تخمک آزاد شده از تخمدان و تخم بارور شده به سمت رحم است.
زنانی که در سنین باروری قرار دارند رشد لایه ی داخلی رحم شان در هر ماه باعث می شود که جداره ی رحم ضخیم تر شود و به این ترتیب برای باردار شدن آماده گردد. در صورتی که زن باردار نشود بافتی که ضخیم شده است به همراه خون از مهبل خارج می شود که این حالت را قاعدگی می نامند.
آناتومی رحم در بدن انسان
رحم یا: uterus یک عضو تناسلی داخلی در بدن انسان و سایر پستانداران است. رحم برای جای دادن و حمایت از جنین به هنگام بارداری ایجاد شده است. در ادامه برخی اطلاعات درباره آناتومی رحم در بدن انسان آورده شده است:
رحم شامل سه بخش اصلی است که عبارتند از
- بخش بالایی که دارای فضایی برای جای گیری جنین است، بخش وسط که شامل رحم تنگ می‌باشد و رحم را به عنوان کانال اتصال آمپولاها و فالوپی ها و تخمدان ها به واژینال متصل می کند و پایین ترین بخش که گرد وخمیده است و به ویژه در زمان زایمان و به همراه بافت تحتانی، نقش مهمی در دارد.
- دیواره درونی رحم که endometrium نامیده می شود، از چند لایه سلولی تشکیل شده است که برای بریدن و خونریزی در هر دوره قاعدگی آماده می‌شود. اگر جنین در این دوره جای داشته باشد، این لایه ها برای پایداری و حمایت از جنین رشد می کنند.
- نوک رحم که موسوم به cervix است ، مسیری است که بین رحم و واژینال وجود دارد و برای شروع فرآیند زایمان باز می شود، همچنین نمونه ای از بافت های دیواره رحم برای انجام آزمایش پاپ اسمیر قابل دسترسی است.
موقعیت طبیعی رحم در بدن انسان
موقعیت طبیعی رحم در بدن انسان در قسمت پایین و مرکزی شکم قرار دارد و بین ساق پاها، پایین از دهانه رحم، و بالاتر از مجرای ادراری و درازک شبکیه‌ای قرار دارد.
موقعیت رحم در بدن انسان از اهمیت بالایی برخوردار است. رحم برای رشد جنین و باروری زنان بسیار حائز اهمیت است، و همچنین برای هدایت خون و مواد معدنی لازم برای بدن زنان دارای نقش مهمی می‌باشد. اگر رحم در یک موقعیت غیر طبیعی یا بیش از حد عمیق قرار گیرد، به عنوان مثال در پایین‌تر از مجرای ادراری، این می‌تواند به مشکلاتی مانند درد‌های شدید ماهیانه، ناراحتی و نفوذ بولینگ، سرطان رحم و… منجر شود.
به همین دلیل، برای تشخیص و درمان مشکلاتی مانند پلیپ رحم، فیبروم رحم و هیسترکتومی، بسیار مهم است که رحم در موقعیت صحیح قرار داشته باشد.
موقعیت غیر طبیعی رحم در بدن انسان
در بدن انسان، رحم به طور طبیعی در یک موقعیت برخوردار است که اجازه می دهد بطن شکم با آن هماهنگ باشد. اما در برخی موارد، ممکن است رحم در موقعیت غیرطبیعی قرار گیرد مانند افتادگی رحم که می تواند مشکلات جدی اعم از سرطان رحم، سلامت باردار و نوزاد به دنبال داشته باشد.
تشخیص و درمان موقعیت غیرطبیعی رحم با توجه به نوع مشکلات و علایم مرتبط با آن متفاوت است.
سرطان رحم چیست
سرطان رحم یا کارسینومای آندومتریوم (Endometrial carcinoma)، نوعی از سرطان است که در داخل رحم آغشته به رویه رحم (آندومتر) شکل می‌گیرد. رشد یا تکثیر پذیری سلول های پوششی رویه رحم (صفحه ادانا) بالا رفته و باعث بروز این نوع سرطان می‌شود. این نوع سرطان در بیشتر موارد در بخشی به‌نام endometrium که لایه‌ای از بافت‌های رویه است، شکل می‌گیرد و ممکن است به بقیه اجزا نیز گسترش یابد.
علائم زودرس سرطان رحم در برخی از موارد شامل خونریزی‌های غیر عادی و بی‌نظم از دوران نازایی، خونریزی پس از رابطه جنسی، مبتلا شدن به عفونت‌های مکرر و درد در ناحیه لگن و شکم هستند. در برخی دیگر از موارد، این نوع سرطان بدون نشانه یا علائم مشخص دیگری پیشرفت می‌کند.
درمان سرطان رحم به علت عمیق بودن و تعداد بیشماری از سلول‌های سرطانی در رحم به طور کلی شامل عمل جراحی، درمان اشعه‌ای و شیمی درمانی است. اگرچه برخی از صورت‌های سرطان رحم در درجه اول با جراحی درمان می‌شوند، اما در مراحل پیشرفته‌تر ممکن است شیمی درمانی و یا پرتودرمانی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
انواع سرطان رحم
این سرطان از لحاظ محل ایجاد سرطان، به دو نوع تقسیم می‌شود:
سرطان واروسی سطحی (Uterine sarcoma)
این نوع سرطان نسبتاً کمی در مقایسه با سایر نوع‌های سرطان واروسی دیده می‌شود. این نوع سرطان از بافت‌های پشت سطحی رحم به نام میومتریوم بروز می‌کند و به صورت اساسی با درد ناحیه شکم، بلوغ زودرس، خونریزی دوران قاعدگی شدید و تورم شکمی مشخص می‌شود.
لازم به ذکر است که سرطان رحم در مراحل اولیه به صورت علامت دادن علائم خود چندان واضح نیست و برای تشخیص صحیح به معاینه پزشکی و بررسی های تخصصی نیاز است.
سرطان لایه داخلی رحم (Endometrial cancer)
این نوع سرطان از بافت‌های لایه داخلی به نام اندومتریوم بروز می‌کند. اغلب با خونریزی و لکه بینی غیر معمول در دوران قاعدگی آغاز می‌شود.
همچنین این سرطان انواع مختلفی از لحاظ تومور ها دارد. تومورهایی که ممکن است در رحم به وجود آیند دو نوع تومور خوش خیم و تومور بدخیم هستند که در ادامه به توضیحی مختصر از این تومورها می پردازیم .
سرطان رحم خوش خیم
تومور خوش خیم بیشتر در خانم هایی با حدود سنی 40 سالگی دیده می شود. مهمترین تومور خوش خیم فیبروم رحم است که در بیشتر مواقع بدون علائم است و نیازی به درمان آن نیست. اما بهتر است که مورد کنترل پزشک متخصص زنان قرار گیرد.
البته در برخی مواقع نیز ممکن است علائمی وجود داشته باشد مانند:
- ترشح
- تکرر ادرار
- خونريزي نامنظم
سرطان رحم بدخیم
در برخی مواقع ممکن است تومور بدخیم باشد. در این مواقع تومور بدخیم با مورد حمله قرار دادن بافتها و اعضای مجاور می تواند از طریق خون و لنف به تمام نقاط بدن انتقال یابد.
یکی از شایع ترین علائمی که ممکن است این تومورها داشته باشند خونریزی غیر عادی است که معمولا بعد از یائسگی اتفاق می افتد. سرطان رحم در بیشتر مواقع بعد از یائسگی بروز می یابد.همین امر باعث شده است که خانم هایی که بعد از یائسگی دچار خونریزی می شوند این امر را جدی بگیرند و نسبت به آن بی تفاوت نباشند. برخی از علائم سرطان بدین صورت اند:
- خونريزي و ترشح غيرعادي
- خونريزي زياد هنگام در دوران عادت ماهانه
- مقاربت دردناک
- درد در هنگام ادرار کردن
- درد در ناحيه لگن
در صورتی که این علائم مشاهده شد نیاز است که فرد به بهترین متخصص زنان مراجعه نماید و مورد معاینه قرار گیرد.
عوامل و دلیل بروز سرطان رحم
هنوز دلیل خاصی برای ابتلا به سرطان پیدا نشده است و نمی توان گفت که مهمترین دلیل ابتلا به این بیماری چیست. اما برخی از عوامل در ابتلا به سرطان رحم موثرند مانند:
- عدم تعادل هورمونی: نسبت بین هورمون های تولید شده توسط بدن مانند استروژن و پروژستین ممکن است تغییر کند و زمینه ساز ابتلا به سرطان شود.
- چاقی: چاقی افزایش سطح استروژن در بدن را به همراه دارد که ممکن است باعث تحریک سلول های رحمی و ایجاد سرطان رحم شود.
- سن: زنان بالای 50 سال، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان رحم قرار دارند.
- وجود ترشحات و ناراحتی های دوران پریود: ترشحات و ناراحتی های دوران پریود ممکن است مشکلاتی را در رحم ایجاد کنند و عارضه هایی مثل سرطان رحم را تسریع کنند.
- وراثت: اگر در خانواده شما قبلاً افرادی دچار این سرطان شده‌اند، شما نیز با احتمال بالاتری برای ابتلا به سرطان رحم روبرو خواهید بود.
لازم به ذکر است که اغلب زنان این علائم را ندارند و دلیل بروز سرطان رحم نامعلوم است. در صورتی که مشکوک به ابتلا به این سرطان هستید، توصیه می‌شود در اسرع وقت به بهترین متخصص زنان مراجعه کنید.
علائم و نشانه های سرطان رحم
علائم سرطان رحم در مراحل اولیه ممکن است غیر واضح باشد و به طور مشابه با عوارض مرتبط با سایر بیماری ها مانند خارش، ترشحات واژن، خونریزی دوران قاعدگی و درد ناحیه شکم اشتباه گرفته شوند.
در ادامه، علائم بیشتر مرتبط با سرطان رحم را ذکر می کنیم:
- خون ریزی بی ربط به دوران قاعدگی یا بیش از حد خونریزی دوران قاعدگی
- ترشحات واژن بد بو یا بافتی
- درد ناحیه شکم، لگن، پشت، و یا پاها
- اشکال در مدت دوران قاعدگی
- خارش و سوزش در منطقه واژن
- درد هنگام مقاربت جنسی
لطفا توجه داشته باشید که این علائم ممکن است به علت دیگری به جز سرطان رحم باشند، به همین دلیل در صورت تجربه این علائم نیاز به معاینه پزشکی و ارزیابی دقیق تر دارید.
در صورت چه علائمی نیاز است به پزشک مراجعه کنیم ؟
- در خانم هایی که در سن باروری هستند از سن 14 تا 50 سالگی و دچار لکه بینی به دنبال روابط زناشویی شود نه به صورت معمولی در این موارد حتماً دهانه رحم باید بررسی شود
- اگر پاپ اسمیری که به صورت غربالگری انجام داده اند گزارشی مبنی بر این که ضایعات پیش سرطانی ممکن وجود داشته باشد باید بررسی بیشتر صورت بگیرد .
- خانم هایی که ترشحات مزمن دارند و مدت یک یا دو سال است که این ترشحات مزمن ادامه دار شده و به درمان جواب نداده باید بررسی بیشتری صورت بگیرد .
- خانم هایی که دیگر بیماری ها رو دارند مانند HIV ، تبخال تناسلی ،افرادی که همسر آنها بیماری مقاربتی دارند و … این افراد باید علاوه بر پاپ اسمیر تحت معاینه قرار بگیرند
- در افراد عادی که هیچگونه علائمی ندارند تست پاپ اسمیر کفایت می کند
راه های تشخیص سرطان رحم
راه‌هایی که برای تشخیص سرطان رحم استفاده می‌شوند شامل موارد زیر می‌باشد:
- بررسی فیزیکی و معاینه جسمانی: پزشک با معاینه فیزیکی داخلی و بیرونی می‌تواند علائم بیماری را تشخیص دهد.
- آزمایش پاپ اسمیر: این آزمون که برای زنان به‌وسیله‌ی پزشک قابل انجام است، با دقت‌ترین روش جهت شناسایی انواع سرطان در شریان‌های رحمی می‌باشد.
- بیوپسی: جمع آوری نمونه بافت یا سلول از رحم جهت بررسی تحت میکروسکوپ.
- سونوگرافی ترانس واژینال: سونوگرافی راهی جهت نمایش دقیق‌تر یا مشکوک به وجود اختلالات در رحم می‌باشد.
- سی تی اسکن: یک نوع از رادیوگرافی که به کمک آن تصاویری از داخل بدن برای تشخیص مشکلات پزشکی گرفته می‌شود.
بسته به شرایط شما و توصیه‌ی پزشک معالج، یک یا ترکیبی از این روش‌های تشخیص ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
درمان سرطان رحم
برای درمان سرطان رحم چند روش وجود دارد که پزشک با توجه به شرایط بیمار و نوع سرطان روش مناسب را انتخاب خواهد نمود.این روش ها بدین صورت اند:
- جراحی
- اشعه درمانی
- هورمون درمانی
- شیمی درمانی
آیا در آوردن رحم آخرین راه کار درمان سرطان رحم است ؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که ویژگی های سرطان دهانه رحم زیاد است سرطان رحم با ضایعات پیش سرطانی شروع می شود اگر خانمی با این علائم و یا با پاپ اسمیر غیر طبیعی مراجعه کند پزشک از دهانه رحم بدون اینکه مریض بیهوش شود و بدون اینکه شکم برش بخورد از طریق معاینه واژینال با دستگاه هایی به اسم کولپوسکوپی با دوربین و بزرگ نمایی می توانیم ضایعه را ببینیم و از اون بیوپسی بگیریم بدون اینکه مریض بیهوش شود.این بیوپسی به ما میگه که آیا این ضایعات پیش سرطانی ایجاد شده است یا نه؟ اگر تو این مرحله تشخیص داده شود ،نیازی به برداشتن رحم ندارد و باروری حفظ می شود فقط قسمتی از دهانه رحم که برای بیمار مشکل جدی ایجاد نمی کند برداشته می شود در نتیجه این یک موارد استثنا برای سرطان رحم هست که تا ضایعات پیش سرطانی ایجاد نشود سرطان ایجاد نمی شود .
ضایعات پیش سرطانی قابل تشخیص و درمان است پس در نتیجه می توانیم این سر طیف جامعه ای رو داشته باشیم که هیچ فردی سرطان دهانه رحم نگیرد و اون طرف طیف اگر کسی سرطان دهانه رحم بگیرد و سرطان دهانه رحمش پیشرفته باشد یکی از بدترین دردها و بدترین مرگ ها رو ایجاد می کند به همین دلیل در صورت تشخیص به موقع خیلی خوب می توانیم پیشگیری کنیم .
بارداری با وجود داشتن سرطان رحم
بارداری در برخی موارد ممکن است در حالت‌هایی که سرطان تشخیص داده شده، ممکن باشد. با این حال، این تصمیم ممکن است به دلایل گوناگون، مانند مراحل بیماری و وضعیت سلامتی مادر و جنین، پیچیده باشد و باید توسط پزشک مربوطه صورت گیرد.
علت این پیچیدگی‌ها این است که در حالت‌هایی که سرطان رحم تشخیص داده شده است، پرده رویه رحمی نیز که جایی است که جنین به دنیا می‌آید، ممکن است دچار تغییرات و نارسایی هایی شود که ممکن است باعث مشکلاتی برای جنین و مادر شود. بنابراین، این تصمیم باید با توجه به موقعیت مادر و جنین و با مشارکت پزشکان مختصص این حوزه تصمیم گیری شود.
