علت ناباروری در زنان چیست؟

علت ناباروری در زنان می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله اختلالات تخمک گذاری که مانع از آزاد شدن تخمک از تخمدان ها می شود و آسیب یا انسداد لوله های فالوپ که اغلب به دلیل بیماری التهابی لگن یا اندومتریوز ایجاد می شود. مشکلات رحمی یا دهانه رحم، مانند فیبروم، پولیپ یا ناهنجاری های مادرزادی نیز می توانند بر باروری تاثیر بگذارند. علاوه بر این، سن نقش مهمی ایفا می کند، زیرا کمیت و کیفیت تخمک های زن با گذشت زمان به ویژه بعد از 35 سالگی کاهش می یابد. عدم تعادل هورمونی، عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و وزن و همچنین شرایط ژنتیکی نیز بر ناباروری تاثیر می گذارد.  این مقاله به بررسی عوامل اصلی موثر بر ناباروری زنان می پردازد و نکاتی را ارائه می دهد که می تواند به زنان در تصمیم گیری آگاهانه در مورد سلامت باروری آنها کمک کند.

درک ناباروری زنان

ناباروری زنان به عنوان عدم توانایی در باردار شدن بعد از یک سال رابطه جنسی تعریف می شود. عوامل مختلفی می توانند بر باروری زنان تاثیر بگذارند، از عدم تعادل هورمونی گرفته تا مشکلات ساختاری در سیستم تولید مثل. در اینجا به شایع ترین علت ناباروری در زنان می پردازیم:

1. اختلالات تخمک گذاری

اختلالات تخمک گذاری از جمله دلایل اصلی ناباروری در زنان است. این اختلالات میتوانند آزاد شدن تخمک از تخمدان ها را مختل کرده و لقاح را دشوار سازند. اختلالات رایج تخمک گذاری عبارتند از:

✅ سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS : (PCOS یک اختلال هورمونی است که باعث بزرگ شدن تخمدان ها با کیست های کوچک در لبه های بیرونی می شود. زنان مبتلا به PCOS اغلب دچار چرخه قاعدگی نامنظم یا طولانی می شوند که می تواند در تخمک گذاری اختلال ایجاد کند.

✅ اختلال عملکرد هیپوتالاموس: هیپوتالاموس مسئول آزادسازی هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) است که به غده هیپوفیز برای تولید هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) سیگنال می دهد. استرس، افزایش یا کاهش وزن بیش از حد و سایر عوامل می توانند این فرآیند را مختل کرده و باعث تخمک گذاری نامنظم شوند.

✅ نارسایی زودرس تخمدان: این وضعیت زمانی رخ می دهد که تخمدان های زن قبل از 40 سالگی عملکرد طبیعی خود را متوقف کنند. این می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، بیماری های خود ایمنی یا دلایل ناشناخته باشد.

بیشتر بخوانید: بارداری به روش ivf

2. آسیب یا انسداد لوله های فالوپ

آسیب یا انسداد لوله های فالوپ مانع از رسیدن اسپرم به تخمک یا رسیدن تخمک بارورشده به رحم می شود. عوامل متعددی می توانند باعث این مشکل شوند:

✅ بیماری التهابی لگن (PID : (PID عفونت اندام های تناسلی زنانه است که اغلب ناشی از عفونت های منتقله از راه جنسی (STIs) است. این می تواند منجر به ایجاد زخم و انسداد لوله های فالوپ شود.

✅ جراحی های قبلی: جراحی های مربوط به ناحیه لگن یا شکم می تواند منجر به چسبندگی شود که ممکن است لوله های فالوپ را مسدود یا آسیب برساند.

✅ آندومتریوز: این وضعیت شامل رشد بافت اندومتر در خارج از رحم است که می تواند باعث ایجاد زخم و انسداد در لوله های فالوپ شود.

3. علل رحمی یا دهانه رحمی

مشکلات رحم یا دهانه رحم نیز می تواند منجر به ناباروری شود. این موارد عبارتند از:

✅ فیبروم های رحمی: رشته های غیر سرطانی در رحم می توانند در لانه گزینی جنین اختلال ایجاد کرده یا لوله های فالوپ را مسدود کنند.

✅ پولیپ: برجستگی های کوچک روی دیواره داخلی رحم می توانند با مسدود کردن لوله های فالوپ یا جلوگیری از لانه گزینی بر باروری تاثیر بگذارند.

✅ ناهنجاری های مادرزادی رحم: برخی از زنان با ناهنجاری های ساختاری در رحم مانند رحم سپتوم (دیواره دار) متولد میشوند که می تواند بر باروری تاثیر بگذارد.

✅ تنگی دهانه رحم: باریک شدن دهانه رحم می تواند مانع عبور اسپرم به رحم شود.

4. عوامل مرتبط با سن

سن نقش مهمی در باروری زنان دارد. با افزایش سن زنان، کمیت و کیفیت تخمک های آنها کاهش می یابد. این کاهش بعد از 35 سالگی بیشتر نمایان می شود و منجر به افزایش دشواری در باردار شدن و خطر بالاتر سقط جنین می شود.

5. عدم تعادل هورمونی

عدم تعادل هورمونی می تواند در فرایندهایی که منجر به تخمک گذاری و بارداری می شوند، اختلال ایجاد کند. اختلالات هورمونی رایج که بر باروری تاثیر می گذارند عبارتند از:

✅ اختلالات تیروئید: هم پرکاری تیروئید (پرکاری تیروئید) و هم کم کاری تیروئید (کم کاری تیروئید) می توانند بر چرخه قاعدگی و تخمک گذاری تاثیر بگذارند.

✅ هیپرپرولاکتینمی: سطح بالای پرولاکتین، هورمونی که مسئول تولید شیر است، می تواند تخمک گذاری را مختل کند.

6. عوامل سبک زندگی

برخی از انتخاب های سبک زندگی و عوامل محیطی می توانند تأثیر منفی بر باروری داشته باشند. این موارد عبارتند از:

✅ سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می تواند به دهانه رحم و لوله های فالوپ آسیب برساند، بر کیفیت تخمک تاثیر بگذارد و خطر سقط جنین و بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.

✅ مصرف الکل: مصرف بیش از حد الکل می تواند منجر به چرخه قاعدگی نامنظم و مشکلات تخمک گذاری شود.

✅ وزن: اضافه وزن یا کمبود وزن قابل توجه می تواند بر تخمک گذاری تأثیر بگذارد. وزن بدن سالم از تعادل هورمونی و چرخه قاعدگی منظم حمایت می کند.

✅ استرس: سطوح بالای استرس می تواند با هورمون های مورد نیاز برای تولید تخمک تداخل کند.

7. عوامل ژنتیکی

برخی از شرایط ژنتیکی می توانند باعث ناباروری شوند. به عنوان مثال، سندرم ترنر، وضعیتی که در آن یک زن تنها با یک کروموزوم X کامل متولد می شود، می تواند منجر به نارسایی تخمدان و ناباروری شود.

8. ناباروری بدون علت مشخص

در برخی موارد، علت خاصی برای ناباروری قابل شناسایی نیست. این وضعیت به عنوان ناباروری بدون علت مشخص شناخته می شود و حدود 10 تا 20 درصد از موارد ناباروری را تشکیل می دهد. با وجود نداشتن علت قطعی، درمان هایی برای کمک به بارداری زنان وجود دارد.

بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از ivf

تشخیص و درمان ناباروری در زنان

تشخیص علت ناباروری در زنان شامل بررسی دقیق سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات مختلفی از جمله آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون، آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی و روش‌هایی مانند لاپاراسکوپی برای بررسی اندام‌های تولید مثل است. گزینه های درمانی عبارتند از:

1. داروها: داروهایی مانند کلومیفن سیترات می توانند در زنانی که اختلال تخمک گذاری دارند، تخمک گذاری را تحریک کنند.

2. جراحی: روش‌های جراحی می‌توانند مشکلات ساختاری را اصلاح کنند، انسدادها را برطرف کنند یا آندومتریوز را درمان کنند.

3. فنون کمک باروری (ART): تکنیک‌هایی مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) و تلقیح داخل رحمی (IUI) می‌توانند به غلبه بر برخی از مشکلات ناباروری کمک کنند.

نتیجه گیری

ناباروری در زنان یک مسئله چند وجهی با علل مختلفی از جمله اختلالات تخمک گذاری، آسیب لوله های فالوپ، مشکلات رحمی یا دهانه رحم، عوامل مرتبط با سن، عدم تعادل هورمونی، انتخاب های سبک زندگی و عوامل ژنتیکی است. درک علت ناباروری در زنان می تواند به زنان برای رسیدن به تشخیص و درمان مناسب کمک کند و شانس آنها را برای داشتن یک بارداری موفق افزایش دهد. اگر با ناباروری دست و پنجه نرم می کنید، مشورت با یک متخصص ناباروری میتواند بینش و راهنمایی ارزشمندی متناسب با وضعیت خاص شما ارائه دهد.