ناباروری دلایل مختلفی دارد؛ از اختلالات تخمکگذاری گرفته تا افزایش سن، مشکلات مربوط به آقایان و سبک زندگی ناسالم. نازا بودن خانمها با پریود نامنظم یا قطع پریود، رابطه جنسی دردناک یا قاعدگی شدید و در آقایان با بی میلی جنسی، اختلالات نعوظ و انزال دیگر ظاهر میشود. ناباروری خیلی اوقات قابل درمان است.
بیشتر بخوانید: ناباروری بعد از سقط جنین
ناباروری چیست؟
ناباروری (Infertility) یعنی یک خانم بعد از یک سال رابطه جنسی منظم و بدون استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری، باردار نشود. برای خانمهای بالای 35 سال، این زمان 6 ماه است. اگر زوج از اول بچهدار نشدند، ناباروری از نوع اولیه و اگر قبلاً فرزند آوری کردند و حالا نمیتوانند، ناباروری از نوع ثانویه است. گاهی اوقات مشکل از خانم و در برخی موارد از جانب آقا است. برای همین پزشک باید هر دو نفرشان را تحت معاینه و آزمایش قرار بدهد.
علل ناباروری
دلایل متعددی پشت این اتفاق نهفتهاند که در ادامه آنها را بررسی میکنیم:
1. اختلالات تخمکگذاری
سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یکی از شایعترین دلایل باردار نشدن است. این سندروم با به هم زدن تعادل هورمونها و اختلال در تخمکگذاری، جلوی باردار شدن را میگیرد.
یکی دیگر از اختلالات تخمکگذاری، نارسایی زودرس تخمدان است. در این حالت فعالیت تخمدانها قبل از 40 سالگی متوقف و شانس بارداری از بین میرود. کمکاری یا پرکاری تیروئید، اختلال عملکرد هیپوفیز، اختلالات غده هیپوتالاموس و افزایش هورمون پرولاکتین هم روی تخمکگذاری اثر منفی میگذارند. عواملی مثل چاقی و اضافه وزن، مبتلایان به دیابت، استرس و ورزش شدید هم در بارداری اختلال ایجاد میکنند.
2. انسداد لولههای فالوپ
بعضی وقتها آندومتریوز، بیماری التهابی لگن (PID) و یا عمل جراحی باعث انسداد لوله فالوپ میشوند. انسداد این لوله اجازه بارداری نمیدهد.
3. مشکلات رحم
رحم تک شاخ یا دو شاخ، فیبروز رحم، پولیپ رحم، رحم کمانی، سپتوم رحم و رحم دوگانه از جمله ناهنجاریهای مادرزادی و مشکلات ساختاری موثر در نازایی هستند.
4. سن
این فاکتور هم به خانم مربوط میشود و هم همسرش. بعد از 35 سالگی تعداد و کیفیت تخمکها کاهش چشمگیری پیدا میکنند. از طرف دیگر، وقتی سن خانمها بالا میرود احتمال لانه گزینی موفق تخمک بارور شده هم کم میشود. سن آقایان نیز در این قضیه دخیل است. با افزایش سن، تعداد و کیفیت اسپرم، حجم منی و میزان تحرک اسپرم پایین میآید.
5. مشکلات مربوط به آقایان
برخی از علل مربوط به مردان عبارتند از:
- مشکلات تولید اسپرم
- اختلال نعوظ
- انسداد مسیر اسپرم
- واریکوسل
- عفونت بیضه
- جراحی یا پرتودرمانی
- بیماریهای زمینهای
- مصرف دخانیات و مشروبات الکلی
بیشتر بخوانید: باروری به روش ivf
علائم ناباروری
همان طور که گفتیم باردار نشدن دلایل مختلفی دارد. هر کدام از این دلایل علامتهای مخصوص خودشان را دارند.
علائم نازایی خانمها:
- پریود نشدن
- قاعدگی نامنظم
- درد شدید در پریود
- رابطه جنسی دردناک
- بی میلی جنسی
- افزایش یا کاهش وزن بی دلیل
- ترشحات غیر طبیعی از سینه
علائم نازایی آقایان:
- کاهش میل جنسی
- مشکلات نعوظ و انزال
- کاهش موهای بدن یا صورت
- کاهش میزان منی
- توده یا درد در بیضهها
پیشگیری و تنظیم شیوه زندگی برای پیشگیری از ناباروری
باردار شدن آرزوی خیلیها است. احساس لطیف و زیبای در آغوش گرفتن فرزند، زندگی را به کام پدر و مادر شیرینتر میکند. اگر قصد بارداری دارید نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
1. تغذیه سالم را جدی بگیرید
دریافت کافی ویتامینها و ریزمغذیهایی مثل اسید فولیک، ویتامین B12، آهن، روی و اسیدهای چرب امگا 3، شانس باروری سالم را در شما بالا میبرد. پس حتماً سبزیجات برگ سبز، حبوبات، مرکبات، گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، ماهی، آجیل و غلات کامل مصرف کنید.
2. ورزش کنید، اما به اندازه!
ورزش منظم باعث تعادل هورمونی، کاهش استرس و افزایش خونرسانی به اندامهای تناسلی میشود. همه اینها فرایند تخمکگذاری و کیفیت اسپرم را تقویت میکنند. ولی این را هم یادتان باشد که افراط نکنید! ورزش شدید، برهم خوردن چرخه قاعدگی، کاهش انرژی لازم برای تولید مثل و تغییرات هورمونی را در پی دارد که روی باروری شما تأثیر منفی میگذارند.
3. در معرض مواد سمی قرار نگیرید
رعایت این نکته به خصوص برای آقایان خیلی مهم است. مواجهه با آفت کشها و حشره کشها، مواد شیمیایی صنعتی و فلزاتی مثل سرب، جیوه و کادمیوم کیفیت و تعداد اسپرم را کاهش میدهد.
4. نزدیک دخانیات و الکل نشوید
شاید بگویید خیلی از سیگاریها به راحتی بچه دار شدهاند، درست است؛ ولی دلیلش بی ضرر بودن سیگار نیست. کیفیت، تعداد و تحرک اسپرم در بسیاری از مردان سیگاری کم است. علاوه بر این، سیگار کشیدن عملکرد تخمدان را هم تحت تأثیر قرار میدهد و کیفیت تخمک را پایین میآورد.
مصرف الکل هم عواقبی همچون اختلال پریود و تخمکگذاری، کاهش کیفیت اسپرم، بر هم زدن تعادل هورمونهای جنسی و اختلال در عملکرد کبد به عنوان منبع تولیدکننده هورمونها دارد.
5. برای بارداریتان برنامهریزی کنید
اگر دلتان بچه میخواهد، دست دست نکنید و بارداری را به بعد از 35 سالگی نیندازید. هر چه سنتان بالا برود احتمال بارداری موفق پایین میآید. پس چه بهتر که خودتان و همسرتان با برنامهریزی و مدیریت زندگی، همه چیز را برای ورود به موقع فرزندتان آماده کنید.
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری
نتیجه گیری
اگر طی 1 سال گذشته روابط جنسی محافظت نشده و منظم داشتهاید اما باردار نشدهاید، احتمال ناباروری برایتان وجود دارد. دلیل این اتفاق میتواند از سمت شما یا همسرتان باشد. بنابراین هر دوی شما باید در برنامه درمان مشارکت داشته باشید. اولین قدم برای درمان، مراجعه به پزشک متخصص است. دکتر موسوی زاده- متخصص زنان، زایمان و نازایی- با تجربه و مهارت بالایشان به شما در کشف علت عدم باروری و برنامهریزی برای درمان کمک خواهند کرد.
سوالات متداول
نازایی آقایان چگونه درمان میشود؟
این عارضه با مصرف دارو، ترک سیگار و الکل، کاهش وزن و در مواردی با جراحی درمان میشود.
چرا چاقی باعث نازایی میشود؟
چاقی با افزایش هورمونهای مردانه در خانمها، کاهش این هورمونها در آقایان و افت کیفیت تخمک و اسپرم جلوی باروری را میگیرد.
آیا نازایی درمان دارد؟
بله. درصد زیادی از موارد با دارو، جراحی و تکنیکهای کمک بارداری مثل تلقیح داخل رحمی (IUI) یا لقاح خارج رحمی (IVF) درمان پذیرند.
بهترین سن باروری برای خانمها و آقایان چه سنی است؟
برای خانمها بین 18 تا 25 سالگی و برای آقایان تا قبل از 35 سالگی است.
