دکتر موسوی زاده متخصص زنان در غرب تهران برخی از سوالات در خصوص ویروس کرونا که ممکن است در دوران بارداری و شیردهی برای خانم های پیش آید را در ادامه آورده اند.
مقالات علمی در خصوص پاسخ به این سوال وجود ندارد. خانم های باردار تغییرات ایمونولوژیک و فیزیولوژیک را در این دوران تجربه خواهند کرد.
پس بدن خانم ها در این دوران به ویروس ها حساس است. به همین دلیل عوارض و یا حتی مرگ و میر در این دوران در صورت مبتلا به بیماری های ویروسی مانند آنفولانزا و یا خانواده کرونا مانند سارس و مرس نیز بیشتر خواهد بود.
خانم های باردار باید اقدامات پیشگیرانه ای داشته باشند. اقداماتی مانند شستن مکرر دستان، عدم تماس با افرادی که ممکن است به این بیماری مبتلا باشند، از مهمترین اقدامات است.
2- ایا ویروس کرونا می تواند باعث بروز عوارضی در خانم های باردار شوند؟
هنوز اطلاعاتی را این خصوص وجود ندارد. سقط و مرده زایی در بیماری های عفونتی قبلی مانند ویروس سارس و مرس دیده شده است. تب بالا از علائم این بیماری است که بهتر است در صورت مشاهده در سه ماهه اول بارداری سریعا به متخصص زنان و زایمان و یا اورژانس مراجعه شود.
3- آیا پرسنل بهداشتی که باردار هستند و با بیماران در ارتباط هستند، ممکن است آلوده شوند؟
این پرسنل باید اقدامات پیشگیرانه از این بیماری را بر اساس شیوه نامه های دریافتی انجام داده و دنبال کنند.
اطلاعات در مورد نحوه ابتلا به ویروس کرونا در بارداری بسیار محدود است و در صورت امکان باید از تماس مستقیم با بیماران خودداری شود.
4- آیا مادران مبتلا به عفونت با ویروس کرونا ، این ویروس را به جنین یا نوزاد منتقل می کنند؟
به نظر می رسد که این ویروس توانایی انتقال در تماس های نزدیک با فرد آلوده را از طریق قطرات تنفسی مانند عطسه و سرفه دارد.
اینکه این ویروس بتواند در طول حاملگی به جنین برسد، ناشناخته است. با این وجود در موارد محدود که مادر مبتلا به ویروس کرونا، نوزادی سالم به دنیا می آورد.
از طرفی ویروس در نمونه های به دست آمده از مایع آمنیوتیک یا شیر مادر دیده نشده است.
5- آیا نوزادانی که از مادران مبتلا به ویروس کرونا به دنیا آمده ند، دارای عوارض بیشتری در دوران نوزادی می شوند؟
بر پایه مشاهدات محدودی که در این خصوص انجام شده است، عوارض نوزادی مثل زایمان زودرس، در مادران مبتلا به این عارضه مشاهده شده است.
با این وجود، اطمینانی وجود ندارد، که این عارضه قطعا مربوط به ویروس کرونا باشد و در نوزاد به دنیا آمده عوارضی مشاهده نشده است.
چون در مورد این بیماری اطلاعات زیادی در دسترس نیست، مجبور هستیم تا بر مبنای بیماری های ویروسی مشابه قبلی عمل می کنیم.
برای مثال خانم هایی که در دوران بارداری به بیماری های ویروسی تنفسی مانند آنفولانزا مبتلا می شوند، می تواند با عوارضی مانند وزن کم نوزاد در دوران تولد یا زایمان زود رس رو به رو شوند.
که این عوارض در زمان ابتلا خانم های باردار به سارس و مرس دیده شده است.
6- آیا شواهدی در خصوص ابتلا به ویروس کرونا در زمان بارداری وجود دارد که باعث شود تا عوارض و مشکلات طولانی مدت در دوران نوزادی و رشد و نمو او وجود داشته تا نوزاد نیاز به حمایت های اضافی داشته باشد؟
در خصوص عوارض طولانی مدت این بیماری هنوز اطلاعاتی در دست نیست ولی به دلیل زایمان زود رس و یا کم وزنی نوزاد در زمان تولد، که در بیماری های مشابه کرونا دیده شده است، ممکن است نوزاد نیاز به حمایت های بیشتری داشته باشد.
7- آیا مادر از طریق شیردهی می تواند ویروس کرونا را به نوزاد منتقل کند؟
انتقال ویروس کرونا صرفا از قطرات تنفسی مانند عطسه و سرفه اتفاق می افتد. بنابراین مادر در صورت عطسه و یا سرفه به نوزاد این بیماری را منتقل می کند. با این حال به دلیل کم بودن اطلاعات، در خصوص راه های دیگر انتقال ویروس هنوز اطلاعاتی در دسترس نیست.
در اطلاعات کمی که جمع آوری شده، مادرانی که به بیماری هایی مانند سارس و مرس مبتلا بودند، ویروس در شیر وجود ندارد و آنتی ویروس در شیر مادر وجود دارد.
8- آیا انتقال ویروس کرونا از راه شیردهی مادر مبتلا و یا مشکوک به درگیری به ویروس کرونا، به جنین وجود دارد؟
اطلاعات دقیقی از نحوه انتقال COVID_19 وجود ندارد. ولی تصور بر آن است که همچون سایر آنفلوانزاها نحوه انتقال از راه ترشحات بینی و دهان، هنگام عطسه و سرفه فرد آلوده به ویروس به فرد دیگر باشد.
هنوز اطلاعات کافی برای اطمینان از انتقال ویروس کرونا از طریق شیردهی مادر مبتلا به نوزاد خود نداریم. ولی با بررسی ویروس های گذشته مشابه مانند: سارس SARS_CoV انتقال مادر به نوزاد از راه شیردهی دیده نشده است.
9- توصیه ها برای شیردهی مادر در هنگام ابتلا به بیماری های عفونی چیست؟
شیردهی برای محافظت نوزاد از بسیاری از بیماری ها مفید است. بیماری های نادری هستند که شیردهی در آن موارد توصیه نمی شود.
CDC راهنمای خاصی برای شیردهی در موارد مشابه دیده شده در گذشته مانند سارس SARS_CoV و مرس MERS_Cov ندارد.
پس از مرحله زایمان توصیه می شود چنانچه مادر مبتلا به آنفلوانزا باشد، با رعایت نکات ایمنی شیردهی به نوزاد را شروع و ادامه دهد.
10- آخرین راهکارها و راهنمایی ها در شیردهی به نوزاد در مادر مبتلا به COVID_19 و یا موارد مشکوک به ابتلا با کرونا چیست؟
شیردهی مادر بهترین روش تغذیه برای اکثر نوزادان است. هرچند در مورد بیماری COVID_19 دانسته ها کم است. زمان شروع شیردهی مادر و یا ادامه شیردهی باید با هماهنگی مادر و خانواده و پرسنل درمان باشد.
مادر علامت دار که مشخص شده COVID_19 دارد و یا مادری که هنوز تشخیص بیماری کرونا در وی در حال بررسیست (PUI) باید با احتیاط کامل به نوزاد شیر دهد و رعایت موارد زیر ضروریست:
قبل از تماس با نوزاد:
– ابتدا دست ها را کامل شسته
– سپس در صورت امکان با زدن ماسک مناسب اقدام به شیردهی شود.
– چنانچه تغذیه نوزاد با شیر مادر از راه شیشه است، قبل از استفاده از هر وسیله برای پمپ کردن شیر (دستی یا برقی)، بطری شیر و وسایل مربوطه، ابتدا مادر کاملا دست ها را بشوید و سپس به وسایل دست بزند.
– و پس از آن حتی شاید بهتر باشد شخص سالم دیگری که مبتلا نمی باشد، مرحله تغذیه مستقیم به نوزاد را بعهده بگیرد.
– در استریل کردن وسایل پس از شیردهی نیز دقت و رعایت کامل انجام شود.
